Çekim Ekleri

Çekim Ekleri

Kelimelerin anlamını, cümlenin içindeki yerini, zamanını, kişisini, sayısını, olumlu-olumsuz durumunu belirtmek için kullanılan eklerdir. Bu ekler kelimelere eklenerek onların özelliklerini değiştirirler. Çekim ekleri genellikle isimlere ve fiillere gelir.

Çekim ekleri; isim çekim ekleri ve fiil çekim ekleri olmak üzere iki çeşide ayrılır. .

İsim Çekim Ekleri.

İsim çekim ekleri, isimlere eklenen eklerdir ve bu ekler ismin hangi durumda, hangi halden bahsedildiğini, kimin veya neyin ait olduğunu belirtir. İsim çekim ekleri genellikle belirli isim halleri, belgisiz isim halleri, yönelme hali ve çıkma hali gibi kavramları ifade eder.

Hal durum ekleri, iyelik ekleri, ilgi zamiri (-ki), çokluk eki (-lar/-ler), soru eki (-mi), ek-fiil ekleri, tamlama eki, eşitlik eki (-ca/-ce) ve vasıta eki (-la/-le) isim çekim ekleri çeşitleridir.

Hal (Durum) Ekleri

İsimlerin durumunu belirten ve “hal ekleri” olarak adlandırılan ekler vardır. Bu ekler, isimlerin cümlenin içindeki rollerini veya durumlarını ifade ederler. İsimlerin halleri, ismin bulunduğu bağlama göre değişiklik gösterebilir.

Yalın Hali: İsimlerin cümlenin öznesi veya nesnesi olduğu durumu ifade eder. Örnek: Ev, güzel.

Belirtme Hali: Fiilin etkilediği nesneyi ifade eder. Genellikle -ı, -i, -u, -ü eklerini alan isimler bu durumu ifade edebilir. Örnek: Kapıyı, açtım. Belirtili nesneyi bulmak için yükleme “Neyi?”, “Kimi?” soruları sorulur.

Yönelme Hali: Bir şeyin veya bir kişinin yönlendiği yeri belirtir. Genellikle -e, -a ekleriyle ifade edilir. Yükleme “Neye?”, “Kime?” ve “Nereye?” soruları sorulur. Örnek: Akşama kar bekleniyor.

Bulunma Hali: Bir şeyin veya bir kişinin bulunduğu yeri belirtir. Genellikle -de, -da, -te, -ta ekleriyle ifade edilir. Örnek: Kalem, masada.

Ayrılma Hali: Bir şeyden veya bir yerden ayrıldığı durumu belirtir. Genellikle -den, dan ekleriyle ifade edilir. Örnek: Ev, sokaktan.

İyelik Hali: Bir şeyin sahibini veya aidiyetini belirtir. Genellikle -in, -den ekleriyle ifade edilir. Örnek: Ev, bahçenin.

Eşitlik Hali: İsimler arasındaki eşitlik ilişkisini ifade eder. Genellikle -ce, -ca , -çe, -ça ekleriyle ifade edilir. Örnek: Bu kararı ailece aldık.

Vasıta Hali: Bir şeyin arıcı olduğunu ifade eder. “ile” kullanılır ve buradaki “i” düşürülür. Örnek: Hediyeyi sevinçle karşıladı.

İsim çekim ekleri, bir ismin hangi durumda kullanıldığını belirleyerek cümlenin anlamını daha özel hale getirir. Bu ekler, dilbilgisi açısından önemli bir rol oynar ve Türkçe cümlelerde isimlerin yerini, durumunu, hareketini vb. belirlemede kullanılır.

İyelik Ekleri

İsimlere gelerek onlara aitlik anlamı verir. Neye ve kime ait olduğunu belirtir. Ünsüzle biten kelimelere gelince “defter-im”, ünlüyle biten kelimelere gelince “abla-m” şeklinde örnek verilebilir.

İlgi Zamiri

Ek halinde bulunan tek zamirdir. Büyük ve küçük ünlü uyumuna uymaz. Ek geldiği kelimeyle birleşik yazılır ve ismin yerini tutar. Örnek: Onun elbisesi. Onunki.

Çokluk Eki

İsimlere eklenerek o ismin çoğul olduğunu belirten eklerdir. Çoğul eki olarak kullanılan bu ekler, isimlerin sayısını veya miktarını ifade eder. Örnek: Çiçekler, kitaplar, evler, adamlar…

Soru Eki

Cümlede bir soru sorulduğunu belirten eklerdir. Türkçede soru eki olarak -mi, -mı, -mu, ve -di, -ti, -dı ve -tı kullanılabilir. Örnek: Geliyor musun?

Ekfiil Ekleri

İsimlerin ve isim soylu kelimelerin kelimelerin sonuna gelerek onların yüklem yerine kullanılmasını sağlar. Örnek: Yapabilir, okuyabilir ve yazabilir.

Tamlayan Eki

Ad tamlamalarında tamlayan olan sözcüklere gelerek belirtili ad tamamlaması oluşturur bu sebeple tamlayan eki olarak anılırlar. Örnek: Öğretmen, benim resmimi çok beğendi.

Fiil Çekim Ekleri

Fiil çekim ekleri, fiilin zaman, kip, kişi ve çoğul durumlarına göre değişiklik gösteren eklerdir. Fiil çekim ekleri, bir fiilin cümlenin içindeki rolünü belirler ve anlamını daha özel hale getirir.

Kip ekleri, kişi ekleri, olumsuzluk eki, soru eki ve ek-fiil çeşitleri olarak sıralanır.

Kip Ekleri: Fiiller değişik biçimlerde kullanılabilmek için zaman ve anlam özelliklerine göre türlü ekler alırlar. Kip denildiğinde fiillerin zaman, şahıs, tekillik ve çoğulluk bildiren halleri ifade edilir. Fiiller kip yönünden haber kipleri ve dilek kipleri olmak üzere iki ayrılır. Haber kipleri, eylemin yapılacağını bildirir. Genellikle -di, -miş, -ecek, -yor ve -r zaman anlamlı eklerle ifade edilirler. Örnek: Önce sinemeye gidip sonra kitavı vereceğim. Dilek kipleri, eyleme dilek anlamı verir. Genellikle -meli, -e, -se, -sin ekleriyle ifade edilir. Örnek: Ben bu gece geç kalmayayım da, erkenden yola çıkayım.

Kişi Ekleri: Kişi ekleri şahıs ekleri olarak isimlendirilir. Fiildeki hareketi gerçekleştiren, hareketin içinde bulunan varlığa fiildeki kişi denir. Bu ekler fiillere zaman ve dilek kip eklerinden sonra gelir. Türkçe için sondan eklemeli dil tanımı yapılır ve kişi ekleri de buna örnek verilebilir. Örnek: Gör-dü-m.

Olumsuzluk Eki: Fiil cümlesinde durumun yapılmadı ya da olmadığı anlamını ifade eder. İsim cümlesinde de sözü edilen kavramın olmadığından bahseder. Örnek: Bugün daha erken gelmemelisiniz.

Soru Eki: İçinde soru anlamı olan ve bilgi edinmek amaçlı kurulan cümlelere soru cümlesi denir. Örnek: Tarağımı kim aldı?

Ek- Fiiller: İsimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek onların yüklem olarak kullanılması sağlanır. Örnek: Ben küçük bir kediyim.

Çekim eklerini detaylı bir şekilde öğrenmek ve pratik yapmak için Doping Hafıza’dan yardım alabilirsiniz!